آزمایش پروتئین C و پروتئین S

Protein C and S Panel

پروتئین C و پروتئین S، پروتئین‌هایی در خون هستند که با همکاری یکدیگر، از لخته شدن بیش از حد خون جلوگیری کنند. آزمایش‌های پروتئین C و S، از نمونه خون شما برای اندازه‌گیری میزان این پروتئین‌ها و نحوه عملکرد آن‌ها استفاده می‌کنند.

در حالت عادی، بدن شما لخته‌های خون را برای جلوگیری از خونریزی در هنگام آسیب‌دیدگی ایجاد می‌کند. اگر کمبود پروتئین C یا پروتئین S داشته باشید، ممکن است خون شما حتی زمانی که آسیب ندیده‌اید نیز لخته شود. این لخته‌ها معمولاً در سیاهرگ‌های پاها یا لگن تشکیل می‌شوند. این عارضه، «ترومبوز ورید» عمقی (DVT) نامیده می‌شود. اگر بخشی از لخته خون جدا شود و به ریه‌ها برود، موجب بروز «آمبولی ریه» می‌شود که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.

آزمایش‌ها ← تشخیص طبی ← هورمون‌شناسی

نوع نمونه قابل اندازه‌گیری:
خون

شرایط پیش از آزمایش:
← از مصرف داروهای هپارین و کومادین خودداری شود.
← توصیه می‌شود نمونه خون برای این سنجش در حالت ناشتا گرفته شود.
← در صورت مصرف کومادین، پزشک معالج را مطلع سازید، زیرا احتمال دارد این دارو، میزان پروتئین‌های S و C را کاهش دهد.
← مصرف هپارین می‌تواند در نتایج این آزمایش اختلال ایجاد کند.

زمان تقریبی اعلام نتیجه:
یک روز

روش انجام:
LIA

اسامی دیگر:
Protein C Activity, Protein C Level, Protein S Activity, Protein S Level

علل تجویز آزمایش

موارد درخواست آزمایش پروتئین C و پروتئین S:

بیماران دارای لخته خون، به‌ویژه افراد زیر ۵۰ سال
افراد با شک بالینی به نقص ارثی پروتئین C و S، به‌خصوص کسانی که سابقه خانوادگی اختلالات انعقادی دارند
بیمارانی که دچار ترومبوز (تشکیل لخته خون) شده‌اند
افرادی که مبتلا به اختلالات انعقادی شناخته‌شده هستند
ارزیابی ترومبوفیلی ارثی (تمایل ژنتیکی به لخته شدن خون)
تشخیص علت ترومبوآمبولی وریدی (تشکیل لخته خون در وریدها و احتمال حرکت آن)

دلایل احتمالی افزایش و کاهش

انعقاد منتشر داخل عروقی (DIC)
حالات افزایش انعقادپذیری
آمبولی ریه
کمبود ارثی پروتئین C یا پروتئین S: نقایص پروتئینی C و S که امکان دارد تا بزرگسالی مشخص نشوند
ترومبوز شریانی یا وریدی : علت عود این بیماری‌های ترومبوتیک ممکن است کمبود پروتئین C یا پروتئین S باشد.
کمبود ویتامین K: ساخت پروتئین C و پروتئین S نیاز به ویتامین K دارد. در صورت عدم دسترسی بدن به ویتامین K به علت سوء تغذیه ، بیماری صفراوی یا سوء جذب ، این پروتئین‌ها به مقدار کافی شاخته نمی‌شوند. اما چون چندین فاکتور انعقادی نیز وابسته به ویتامین K هستند، احتمال دارد که افزایش انعقادپذیری پدید نیاید.
بیماری سلول داسی: این بیماری به‌تنهایی وضعیت ترومبوفیل ایجاد نمی‌کند.
بیماری‌های خود ایمن
التهاب: ممکن است این پروتئین‌ها در فرایند التهابی مصرف شوند.
نکروز پوستی بر اثر کومادین: چنین وضعی در پاها، باسن، ران‌ها، پستان‌ها، اندام‌های انتهایی فوقانی و اندام‌های تناسلی پدید می‌آید. این ضایعات چند روز پس از آغاز مصرف وارفارین، به شکل ضایعات ماکولوپاپولی ظاهر شده و سپس به ضایعات تاولی، هموراژیک و نکروز تبدیل می‌شود. بیمارانی که کمبود پروتئین C دارند، پس از آغاز درمان با وارفارین، در معرض خطر بالای ابتلا به نکروز پوستی بر اثر وارفارین قرار دارند. قریب به یک‌سوم بیمارانی که نکروز پوستی بر اثر وارفارین دارند، مبتلا به کمبود پروتئین هستند.

آزمایش‌های تکمیلی

Factor V Leiden (APC-R), Antithrombin III

مراحل انجام آزمایش در آزمایشگاه نانو

رزرو وقت آزمایش
نوبت‌دهی آزمایش با مراجعه حضوری، و یا تماس با شماره ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ امکان‌پذیر است.
نمونه‌گیری
خون‌گیری با حضور در آزمایشگاه، و یا در صورت نیاز در منزل شما با هماهنگی قبلی توسط پرسنل آزمایشگاه انجام خواهد شد.
ارسال نتیجه آزمایش
پس از تکمیل و تسویه حساب، نتایج آزمایش به صورت الکترونیکی، و همچنین با مراجعه حضوری و یا با پیک ارسال می‌شود.

عوامل احتمالی تداخل دارویی و آزمایشگاهی

احتمال دارد مقادیر پروتئین C و پروتئین S تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرند که تفسیر نتایج آزمایش را پیچیده می‌سازد. در نظر گرفتن موارد زیر در ارزیابی نتایج ضروری است:

← پس از عمل جراحی: کاهش مقدار پروتئین C ممکن است به دنبال انجام عمل‌های جراحی مشاهده شود.

← بارداری و هورمون‌های جنسی اگزوژن: بارداری و مصرف هورمون‌های جنسی خارجی (اگزوژن) با کاهش پروتئین‌های C و S همراه هستند. لازم به ذکر است که کاهش پروتئین S در دوران بارداری به تنهایی معمولاً منجر به ترومبوز نمی‌شود.

← حالات انعقادی فعال: عارضه‌هایی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) که با فعال شدن سیستم انعقادی همراه هستند، می‌توانند منجر به کاهش میزان پروتئین‌های S و C شوند.

← مصرف بعضی داروها:

مهارکننده‌های ویتامین K (مانند کومادین): این داروها می‌توانند مقدار پروتئین‌های C و S را کاهش دهند.
داروهای ضد انعقاد خوراکی با اثر مستقیم (DOACs):
- مهارکننده‌های مستقیم ترومبین (DTI): مانند دابیگاتران (Pradaxa)، آرگاتروبان (Acova)، بیوالیرودین (Angiomax) ممکن است به طور کاذب باعث شوند که فعالیت پروتئین S طبیعی (یا افزایش یافته) به نظر برسد، در حالی که فعالیت واقعی پروتئین S کاهش یافته (یا طبیعی) است.
- مهارکننده‌های مستقیم فاکتور Xa: مانند ریواروکسابان (Xarelto)، آپیکسابان (Eliquis)، ادوکسابان (Savaysa) نیز می‌توانند اثر مشابهی بر نتایج فعالیت پروتئین S داشته باشند.
- توصیه: در صورت مصرف این داروها، تفسیر نتایج فعالیت پروتئین S باید با در نظر گرفتن وضعیت بالینی بیمار انجام شود. در صورت عدم‌مصرف داروی ضد انعقاد، تکرار آزمایش فعالیت پروتئین S و سنجش آنتی‌ژن آن توصیه می‌شود.

← التهاب: التهاب حاد یا مزمن می‌تواند منجر به کاهش فعالیت پروتئین S (و آنتی‌ژن پروتئین S آزاد) شود.

← زمان‌بندی آزمایش: به طور کلی، توصیه می‌شود که آزمایش کمبود پروتئین S در طول بیماری حاد، بارداری یا دوره پس از زایمان انجام نشود. آزمایش انتخابی برای کمبود پروتئین S باید حداقل ۳۰ روز پس از قطع درمان با وارفارین به تعویق بیفتد.

← عوامل مداخله‌گر در نتایج فعالیت پروتئین C: نتایج فعالیت پروتئین C ممکن است تحت تأثیر غلظت‌های بالای مواد زیر قرار گیرد:

هپارین (تجزیه نشده): بیشتر یا مساوی ۲ واحد در میلی‌لیتر (U/mL)
هپارین با وزن مولکولی کم: بیشتر از ۲ واحد در میلی‌لیتر (U/mL)
هموگلوبین: بیشتر از ۵۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
بیلی‌روبین: بیشتر از ۲۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
تری‌گلیسیرید: بیشتر از ۸۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر

← محدودیت‌های روش سنجش عملکردی پروتئین C: سنجش عملکردی پروتئین C که از فعال کننده زهر و بستر پپتیدی کروموژنیک استفاده می‌کند، احتمال دارد بعضی از انواع مادرزادی پروتئین C را که با استفاده از سنجش عملکرد پروتئین C مبتنی بر لخته قابل‌تشخیص هستند، شناسایی نکند.

تفسیر نتایج آزمایش‌ پروتئین C و پروتئین S

مقادیر بالاتر از حد نرمال پروتئین C یا S معمولاً باعث هیچ مشکل سلامتی شناخته‌شده‌ای نمی‌شوند.

مقادیر پایین‌تر از حد نرمال پروتئین C یا S، یا پروتئین‌هایی که به‌خوبی کار نمی‌کنند، به این معنی است که شما در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون قرار دارید. میزان خطر بستگی به میزان غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش شما دارد.

اگر پزشک معتقد باشد که کمبود پروتئین C یا S شما ارثی است، ممکن است برای تشخیص قطعی، نیاز به آزمایش ژنتیک داشته باشید. داشتن یک کمبود ارثی به این معنی نیست که شما حتماً دچار لخته خون خواهید شد؛ اما به این معنی است که خطر ابتلا به لخته خون در طول زندگی شما بیشتر است.

اگر کمبود پروتئین C یا S اکتسابی باشد، این کمبود می‌تواند موقتی و یا طولانی‌مدت باشد. در بعضی موارد، کمبودهای اکتسابی ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند.

در هر دو نوع کمبود ارثی و اکتسابی، درمان ممکن است به کاهش خطر ایجاد لخته خون کمک کند. پزشک بسته به نتایج آزمایش و سابقه پزشکی شما، درمان را توصیه می‌کند.

اطلاعات بیشتر

اگر کمبود پروتئین C یا S در شما تشخیص داده شده است، در شرایطی که با موقعیت‌هایی روبرو می‌شوید که می‌توانند باعث ایجاد لخته خون شوند، با پزشک خود صحبت کنید؛ از جمله:

جراحی
بارداری
شکستگی استخوان یا سایر آسیب‌های ناشی از ضربه
عدم‌تحرک برای مدت طولانی به دلیل:
- استراحت مطلق در بستر
- سفرهای طولانی با ماشین یا هواپیما

توجه
کلیه اطلاعات پزشکی مطرح شده در این صفحه صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی مراجعان گرامی است و به‌هیچ‌عنوان به‌عنوان جایگزین تشخیص، اظهار نظر، و رژیم درمانیِ تجویز شده توسط پزشک نمی‌تواند باشد. برای کسب اطلاع از وضعیت سلامتی خود و پاسخ به سؤالات احتمالی در مورد نتیجه آزمایش‌ها، به پزشک خود مراجعه فرمایید.