آزمایش ویروس VZV (واریسلا زوستر) آبله مرغان و زونا

تست‌های آزمایشگاهی معمولا برای تشخیص موارد فعال آبله‌مرغان و زونا که توسط ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شود، کاربرد ندارد. این بیماری‌ها معمولا بر اساس علائم و نشانه‌های فرد تشخیص داده می‌شود. اکثر بزرگسالان به VZV آلوده شده‌اند و کودکان اکنون واکسینه شده‌اند؛ بنابراین، غربالگری عمومی جمعیت انجام نمی‌شود. با این حال، در موارد خاص ممکن است آزمایش برای VZV یا آنتی‌بادی‌های تولید شده در پاسخ به عفونت VZV انجام شود. برای مثال در خانم‌های باردار، نوزادان، افراد قبل از پیوند عضو، و در افراد مبتلا به HIV/AIDS توصیه می‌شود. تست ممکن است برای اهداف زیر نیز انجام گیرد:

• تعیین این که آیا کسی قبلا از طریق عفونت یا واکسیناسیون در معرض VZV قرار گرفته و در برابر بیماری ایمنی یافته یا خیر
• تمایز بین عفونت فعال یا قبلی
• تشخیص این که آیا فردی با علائم شدید یا غیرمعمول، دارای عفونت فعال VZV است یا مبتلا به بیماری دیگری با علائم مشابه است

روش‌های مختلفی برای آزمایش VZV وجود دارد:

تست آنتی‌بادی

وقتی یک فرد در معرض VZV قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی بدن او با تولید آنتی‌بادی، به ویروس پاسخ می‌دهد. این آزمایش می‌تواند میزان دو کلاس آنتی‌بادی VZV را در خون تشخیص داده و اندازه‌گیری کند: IgM و IgG.

• آنتی‌بادی‌های IgM اولین آنتی‌بادی‌هایی هستند که توسط بدن در پاسخ به عفونت VZV تولید می‌شوند. آنها در اکثر افراد در عرض یک یا دو هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس دیده می‌شوند. تولید آنتی‌بادی IgM برای مدت کوتاهی افزایش می‌یابد و سپس کاهش می‌یابد. در نهایت، میزان (تیتر) آنتی‌بادی VZV IgM معمولا پایین‌تر از مقادیر قابل‌تشخیص قرار می‌گیرد. زمانی که VZV پنهان دوباره فعال گردد احتمال دارد IgM بیشتر تولید شود.
• آنتی‌بادی‌های IgG چند هفته پس از عفونت اولیه VZV توسط بدن تولید می‌شوند و ایمنی طولانی‌مدت را فراهم می‌کنند. میزان IgG در طول عفونت فعال افزایش می‌یابد، سپس با حل شدن عفونت VZV و غیرفعال شدن ویروس، مقدار آن تثبیت می‌شود.

فردی که در معرض VZV قرار گرفته است، در طی زندگی آتی خود، مقادیر قابل‌اندازه‌گیری آنتی‌بادی VZV IgG در خون خود خواهد داشت. آزمایش آنتی‌بادی VZV IgG می‌تواند همراه با آزمایش IgM برای کمک به تأیید وجود عفونت اخیر یا قبلی VZV استفاده شود.

تشخیص ویروسی

تشخیص ویروسی، روشی برای پیدا کردن VZV در نمونه خون، مایع یا بافت است. این کار را می‌توان با کِشت ویروس یا با تشخیص مواد ژنتیکی ویروس (VZV DNA) انجام داد.

• آزمایش VZV DNA برای تشخیص مواد ژنتیکی VZV در نمونه فرد انجام می‌گیرد. این روش حساس است و می‌تواند مقدار ویروس را شناسایی و اندازه‌گیری کند.
• تست آنتی‌بادی فلورسنت مستقیم (DFA) حضور VZV را در سلول‌های گرفته شده از ضایعات پوستی فرد با استفاده از میکروسکوپ خاص و آنتی‌بادی برچسب دار به تصویر می‌کشد. این روش تست سریع است، اما کمتر اختصاصی و حساس از آزمایش DNA است.
• آزمایش کشت VZV برای تشخیص VZV چندان قابل‌اعتماد نیست و گاه می‌تواند منجر به نتایج منفی کاذب شود.

انتخاب آزمایش‌ها و نوع نمونه‌های جمع‌آوری‌شده بستگی به فرد بیمار، علائم وی و یافته‌های بالینی پزشک دارد. 

آبله‌مرغان و زونا به دلیل عفونت با ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شود. آزمایش‌های مختص این بیماری، یا آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن را در پاسخ به عفونت VZV شناسایی می‌کند، و یا وجود خود ویروس را تشخیص می‌دهد.

تست‌های آبله‌مرغان و زونا ممکن است برای تشخیص عفونت فعلی یا گذشته با VZV انجام شود. اغلب اوقات، آزمایش برای تشخیص عفونت فعال ضروری نیست، اما در برخی از افراد مبتلا به ضایعات پوستیِ غیرمعمول، آزمایش تشخیصی قادر است به تأیید عفونت کمک کند. در برخی از افراد -به‌ویژه دریافت‌کنندگان پیوند عضو و خانم‌های باردار- احتمالا از این آزمایش‌ها برای تشخیص عفونت فعال استفاده شود، و همچنین تشخیص این که آیا از عفونت قبلی یا با واکسیناسیون در بدن‌شان ایمنی ایجاد شده یا خیر.

ویروس واریسلا زوستر می‌تواند باعث آبله‌مرغان در جوانان و بزرگسالانی شود که واکسینه نشده‌اند یا قبلا در معرض آن قرار نگرفته‌اند. عفونت اولیه بسیار مسری است و از طریق سرفه یا عطسه یا لمس مایع از تاول‌ها به افراد دیگر منتقل می‌شود. در عفونت اولیه، علائم و نشانه‌ها شامل خارش در محل جوش‌هاست که حدود دو هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود، و سپس تشکیل پاپول‌های جوش‌مانند که به تاول‌های کوچک و پر از مایع (وزیکول‌ها) تبدیل می‌شوند. وزیکول‌ها پاره می‌شوند، پوسته‌ای تشکیل می‌دهند و سپس بهبود می‌یابند. این فرآیند در دو یا سه موج در طی چند روز رخ می‌دهد.

هنگامی که عفونت اولیه برطرف شد، ویروس پنهان می‌شود و در سلول‌های عصبی حسی بدن باقی می‌ماند. در طول عفونت، آنتی‌بادی‌هایی ایجاد می‌شود که معمولا از ابتلای دوباره به آبله‌مرغان جلوگیری می‌کند. با این حال، در سال‌های بعد و در کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، این ویروس می‌تواند دوباره فعال شده و سلول‌های عصبی را به پوست منتقل کند، و باعث ایجاد زونا گردد که با نام هرپس‌زوستر نیز شناخته می‌شود.

علائم زونا شامل سوزش خفیف تا شدید یا درد خارش در یک نوار پوست در کمر، صورت یا بخش دیگری از بدن است. علائم معمولا در یک مکان در یک طرف بدن دیده می‌شود اما می‌تواند در مکان‌های مختلف نیز رخ دهد. چند روز پس از شروع درد، خارش یا سوزن‌سوزن شدن، بثورات پوستی (با یا بدون وزیکول) در همان مکان ایجاد می‌شود. در اکثر افراد، بثورات و درد در عرض چند هفته فروکش می‌کند و ویروس دوباره پنهان می‌شود. احتمال دارد درد در بعضی افراد درد برای چند ماه باقی بماند.

واکسن زونا در حال حاضر برای افراد مسن در دسترس است. این واکسن، خطر فعال شدن مجدد ویروس را به شکل زونا کاهش می‌دهد و در صورت بروز زونا، شدت علائم را می‌کاهد. البته این  واکسن برای کسانی که سیستم ایمنی بدن‌شان تضعیف شده، توصیه نمی‌شود.

در بیشتر موارد، آبله‌مرغان و زونا بدون عارضه برطرف می‌شوند. در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS یا دریافت‌کنندگان پیوند عضو، این بیماری می‌تواند شدیدتر و طولانی‌مدت باشد. در بعضی موارد احتمال دارد نهفته نشود و به سیستم عصبی مرکزی گسترش یابد.

در خانم‌های باردار، اثرات قرار گرفتن در معرض VZV با جنین در حال رشد یا نوزاد تازه متولد شده، بستگی به زمان آلودگی ویروسی دارد و این‌که آیا مادر باردار قبلا در معرض ویروس قرار گرفته بود یا خیر. در ۲۰ تا ۳۰ هفته اول بارداری، عفونت اولیه VZV به‌ندرت ممکن است باعث ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزاد متولد نشده شود. اگر عفونت یک تا سه هفته قبل از زایمان رخ دهد، ممکن است نوزاد پس از تولد با آبله‌مرغان متولد شود یا به آن مبتلا گردد، هرچند ممکن است کودک تا حدی توسط آنتی‌بادی‌های مادر محافظت شود. اگر نوزاد تازه متولد شده در هنگام تولد در معرض VZV قرار گیرد و آنتی‌بادی مادر را نداشته باشد، عفونت VZV می‌تواند کُشنده باشد.

آزمایش آنتی‌بادی VZV زمانی تجویز می‌گردد که پزشک بخواهد بررسی کند که آیا فرد به VZV ایمنی ایجاد کرده یا خیر، خصوصاً کسی که در معرض خطر بالا قرار دارد، مانند دریافت‌کننده پیوند عضو، یا یک خانم باردار، و یا زمانی که پزشک می‌خواهد عفونت اخیر را شناسایی کند.

کِشت VZV یا آزمایش‌های DNA ممکن است زمانی انجام شود که یک فردِ در معرض خطر، مثلا نوزاد یا فرد دارای نقص ایمنی، در معرض VZV قرار گرفته و علائم غیرمعمول و یا شدید دارد؛ برای تشخیص عفونت اولیه VZV فعال در کودک، و یا عفونت اولیه یا مجدد در افراد دارای نقص ایمنی.

نمونه لازم برای این تست بستگی به این دارد که آیا آزمایش برای تعیین وجود آنتی‌بادی‌ها انجام می‌شود، یا برای تشخیص خود ویروس و وضعیت سلامتی فرد. آزمایش آنتی‌بادی نیاز به نمونه خون گرفته‌شده از ورید در بازو دارد. تشخیص ویروسی ممکن است بر روی نمونه‌های مختلف انجام شود، از جمله نمونه‌ای از مایع مثانه، خون، مایع مغزی-نخاعی، سایر مایعات بدن و یا نمونه بافت.

آمادگی‌های قبل از آزمایش

برای این آزمایش عموماً نیازی به آمادگی خاصی نیست. پزشک معالج‌تان به شما خواهد گفت که آیا لازم است موقتاً مصرف برخی داروها یا مکمل‌ها را قبل از آزمایش متوقف کنید یا خیر.

در حین انجام آزمایش

برای گرفتن نمونه خون، نمونه‌گیر آزمایشگاه نانو، نمونه خون را از رگ بازوی شما خواهد گرفت. وی احتمالا یک نوار در اطراف بازوی شما خواهد بست و ناحیه‌ای را که سوزن در پوست شما قرار می‌گیرد ضدعفونی خواهد نمود. سپس مقدار کمی خون به یک لوله کشیده می‌شود. وقتی سوزن وارد پوست شما می‌شود ممکن است احساس سوزش خفیف داشته باشید.

برای گرفتن نمونه مایعات، تکنسین آزمایشگاه یک سواب پنبه را به آرامی روی یک تاول فشار می‌دهد تا نمونه‌ای از مایع را برای آزمایش جمع‌آوری کند.

هر دو روش نمونه‌برداری سریع هستند و کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشند.

پس از انجام تست

پس از برداشتن سوزن، از شما خواسته خواهد شد با بانداژ یا یک قطعه گاز استریل، فشار ملایمی را به محل نمونه‌گیری وارد کنید. این کار به جلوگیری از خون‌ریزی کمک می‌کند و می‌تواند مانع از کبودی شود. سپس محل نمونه‌گیری بانداژ خواهد شد. در اکثر موارد پس از تکمیل آزمایش می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.

گرفتن نمونه خون، یک روش بسیار کم‌خطر است. گاهی ممکن است در محل نمونه‌گیری، کبودی خفیف ملاحظه کنید.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید این آزمایش را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤال خود را نیافته‌اید؟

اگر درباره جزئیات این آزمایش، نحوه نمونه گیری و انجام آن، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.