در دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی به سلول‌های تخصصی پانکراس که انسولین تولید می‌کند، حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. اگر بدن نتواند انسولین کافی تولید کند،‌ سطح گوکز خون بالا رفته و عوارض جدی بروز می‌یابند.

علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما عوامل محیطی، ژنتیکی و برخی داروهای خاص خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. این بیماری معمولاً در کودکان یا جوانان تشخیص داده می‌شود.

آزمایش دیابت بسیار ساده‌تر از بیماری سلیاک است. آزمایش خون که معمولاً پس از یک دوره‌ی ناشتایی انجام می‌شود، میزان گلوکز خون را اندازه‌گیری می‌کند. اگر سطح گلوکز بیشتر از یک آستانه‌ی خاص باشد، تشخیص دیابت یا پیش‌دیابت انجام می‌شود.

علائم دیابت شامل تکرر ادرار، تشنگی، گرسنگی، کاهش وزن، خشکی دهان و خستگی هستند.

بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ هنوز سلول‌های تولید‌کننده‌ی انسولین را در پانکراس دارند، اما انسولین کافی تولید نمی‌کنند یا سایر سلول‌های آن‌ها به انسولین پاسخ نمی‌دهند. این عدم‌پاسخ‌گویی، «مقاومت به انسولین» نامیده می‌شود که منجر به غلظت بالای گلوکز خون مشابه دیابت نوع ۱ می‌شود و می‌تواند علائم و عوارض مشابهی ایجاد کند.

ارتباط بین دیابت نوع ۱ و بیماری سلیاک برای اولین‌بار در دهه‌ی ۱۹۶۰ مشخص شد. شیوع تخمینی بیماری سلیاک در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ تقریباً ۶ درصد و در جمعیت عمومی حدود ۱ درصد است. با توجه به شیوع قابل‌توجه بیماری سلیاک در بیماران دیابتی، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند پس از تشخیص دیابت نوع ۱، غربالگری بیماری سلیاک را انجام دهند و برعکس.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که هیچ روش استانداردی برای غربالگری بیماران دیابتی نوع ۱ از نظر بیماری سلیاک وجود ندارد. از میان امکانات موجود در مطالعه که غربالگری بیماری سلیاک را انجام دادند، ۶۰ درصد تنها در صورت وجود علائم این کار را انجام دادند. محققان پیشنهاد کردند که یک پروتکل غربالگری یکنواخت وجود داشته باشد. علاوه‌بر این، متخصصان تغذیه باید در مورد رژیم غذایی بدون گلوتن برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ و بیماری سلیاک آموزش بیشتری کسب کنند.

هیچ ارتباط ثابت‌شده‌ای بین دیابت نوع ۲ و بیماری سلیاک وجود ندارد. دیابت نوع ۲ دارای دلایل ژنتیکی است، اما این ژن‌ها همانند دیابت نوع ۱ با ژن‌های بیماری سلیاک مرتبط نیستند. برای بیماران مبتلا به بیماری سلیاک، معمول است که اضافه وزن داشته باشند، با یک مطالعه نشان داده شده است که ۴۰٪ از بیماران مبتلا به بیماری سلیاک دارای اضافه وزن در هنگام تشخیص و ۱۳٪  در محدوده‌ی چاقی هستند که آن‌ها را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می‌دهد. رژیم غذایی بدون گلوتن، اغلب ممکن است دارای فیبر کم باشد و بسیاری از محصولات فرآوری‌شده بدون گلوتن در مقایسه با وعده‌های غذایی حاوی گلوتن دارای شاخص قند کمتر با افزایش چربی و پروتئین هستند. این دو عامل، در افزایش وزن در بیماران سلیاک مؤثر هستند.

رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است کنترل قند خون را برای بیماران دیابتی بهبود بخشد، اگرچه هنوز بحث‌برانگیز است، زیرا برخی از مطالعات این ایده را تایید می‌کنند و برخی دیگر نشان می‌دهند که هیچ تفاوتی در کنترل قند خون بین بیماران دیابتی عادی و بیماران دیابتی مبتلا به بیماری سلیاک با رژیم غذایی بدون گلوتن وجود ندارد.

بیماری سلیاک درمان‌نشده که منجر به آسیب‌دیدگی روده کوچک می‌شود، می‌تواند خطر هیپوگلیسمی را افزایش دهد زیرا روده‌ی کوچک ممکن است دیگر نتواند مواد مغذی مانند قندها را به‌درستی جذب کند و تشخیص را ضروری‌تر می‌کند.

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ تنها از طریق غربالگری معمول متوجه می‌شوند که به بیماری سلیاک مبتلا هستند، زیرا رابطه شناخته شده‌ای بین این دو بیماری وجود دارد. بیشتر آن‌ها گزارش می‌دهند که هیچ علامتی از بیماری سلیاک ندارند و گاهی اوقات این تشخیص بعد از تشخیص دیابت اتفاق افتاده است.

صرف نظر از این که افراد علائمی داشته باشند یا نداشته باشند، اگر تشخیص بیماری سلیاک تایید شود، پیروی از یک رژیم غذایی سخت بدون گلوتن برای جلوگیری از خطرات سلامتی مشابه برای بیماری سلیاک درمان‌نشده، کاملا ضروری است. شاید مهمتر از همه این باشد که هر چه زودتر رژیم بدون گلوتن شروع شود، زیرا احتمال ابتلا به سایر اختلالات خود ایمنی، کمتر می‌شود.

ارزیابی اثربخشی یک رژیم غذایی بدون گلوتن، در شرایط بدون علائم آشکار، می‌تواند بسیار دشوار باشد و به همان اندازه یافتن انگیزه برای پیروی دقیق از آن دشوار است. مراقبت‌های بعدی با پزشک در این موارد برای نظارت بر سطح آنتی‌بادی خون برای بیماری سلیاک ضروری است. ممکن است یک آندوسکوپی برای تأیید این که بهبودی در روده رخ داده است، توصیه شود.

افزایش یا کاهش وزن، خستگی، نوروپاتی و مشکلات گوارشی همگی می‌توانند با بیماری سلیاک یا دیابت مرتبط باشند؛ بنابراین تمایز بین این دو شرایط، بدون بررسی بیشتر با پزشکان می‌تواند دشوار باشد.

با یک متخصص تغذیه آگاه و معتبر مشورت کنید.

ممکن است شخصی‌ترین توصیه‌ها و تغییرات موفقیت‌آمیز زندگی را از مشورت کردن با فردی که به آن اعتماد دارید، دریافت کنید.

بسیاری از جایگزین‌های بدون گلوتن آرد نسبت به همتایان حاوی گلوتن خود دارای کربوهیدرات بیشتری هستند.

محصولات بدون گلوتن ممکن است بسیار تصفیه‌شده و حاوی قند یا نشاسته اضافه شده باشند تا حس و بافت گلوتن را تقلید کنند.انسولین اضافی و یا کاهش مصرف ممکن است برای خنثی کردن این اثرات هنگام لذت بردن از چنین محصولاتی ضروری باشد.

برخی از جایگزین‌های بدون گلوتن با مقادیر بسیار کم کربوهیدرات ساخته می‌شوند؛ بنابراین، شمارش استاندارد کربوهیدرات میسر نیست.

انجام برآوردهای استاندارد انسولین ممکن است منجر به کاهش خطرناک سطح گلوکز خون شود. درعوض، در صورت امکان، برچسب‌های مواد را برای شمارش کربوهیدرات بخوانید، یا غذا را به‌عنوان سبزیجاتی به حساب بیاورید که کربوهیدرات بسیار کمی دارد و اگر تخمین شما خیلی کم بود، در وعده‌ی غذایی بعدی با انسولین اصلاح کنید.

در مواردی که یافتن غذاهای بدون گلوتن ممکن است دشوار باشد، همیشه کربوهیدرات‌های بدون گلوتن را برای مدیریت قند خون در دسترس داشته باشید.