برای بسیاری از خانم‌ها زمان دقیق برای انجام آزمایش بارداری کمی نگران‌کننده است. گاهی اوقات دلیل این نگرانی به علت تمایل آن‌ها به باردار شدن است و گاهی اوقات برعکس. در هر دو حالت، برای مشاهده نتایج واقعی لازم است که در زمان مناسب نسبت به انجام آزمایش بارداری اقدام کرد. در این مقاله به زمان مناسب برای تست بارداری می‌پردازیم.

مقدمه

برای افرادی که نگران بارداری هستند لازم است که تست بارداری انجام دهید چرا که ممکن است این ماه دچار خونریزی نشده‌اید یا علائم بارداری دارید و یا این که شما به روش منتخب جلوگیری از بارداری خود مشکوک شده‌اید (و یا مصرف قرص‌های ضد‌بارداری را از یاد برده‌اید).

اگر قصد باردار شدن دارید، ممکن است تمام دو هفته منتظر بمانید که بتوانید از تست خانگی بارداری استفاده کنید. آیا لازم است برای مشاهده خونریزی منتظر ماند؟ چه زمانی از روز بهترین موقع است؟

در صورتی که امید دارید نتایج حاصل از آزمایش منفی و یا مثبت باشد، انجام زود‌تر آزمایش می‌تواند در مشخص کردن تکلیف شما موثر واقع شود. متاسفانه انجام زود‌تر آزمایش بارداری می‌تواند با نتایج منفی همراه باشد، حتی اگر شما باردار باشید.

پس چه زمانی برای انجام آزمایش بارداری بهتر است؟

بهترین زمان در چرخه قاعدگی شما

بهترین موقع برای انجام تست بارداری درست زمانی است که شما در روز موعود دچار خونریزی نشده‌اید. این به اجتناب از نتایج منفی کاذب و مثبت کاذب حاصل از سقط‌های جنین زودهنگام، کمک می‌کند. در صورتی که از تقویم‌های قاعدگی استفاده نمی‌کنید، تعیین زمان صحیح برای انجام تست بارداری بهترین بهانه برای شروع استفاده از این تقویم‌هاست.

در صورتی که چرخه قاعدگی شما نامنظم است و یا این که روز‌های مربوط به قاعدگی را یادداشت نمی‌کنید، تا سپری شدن طولانی‌ترین چرخه‌ قاعدگی که تجربه می‌کنید، نسبت به انجام تست بارداری اقدام نکنید. به عنوان مثال، در صورتی که چرخه قاعدگی شما ۳۰ الی ۳۶ روز است، بهترین زمان برای انجام آزمایش بارداری روز ۳۷‌ام به بعد است.

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید، اطمینان حاصل کردن از روز دقیق آغاز خونریزی است. بر اساس گزارش‌های FDA از هر ۱۰۰ خانم، ۱۰ الی ۲۰ نفر آن‌ها در روزی که فکر می‌کنند باید قاعده می‌شدند ولی نشدند، نتایج مثبتی از آزمایش دریافت نمی‌کنند در حالی که باردار هستند.

حتی آزمایش‌هایی که برای تشخیص بارداری‌های زودرس انجام می‌شوند، نمی‌توانند قبل از دوره قاعدگی نتایج صحیحی را ارا‌ئه دهند.

بهترین زمان در طی روز

زمان مشخصی در طی روز که برای انجام آزمایش در نظر می‌گیرید نیز تا حدی مهم است. در صورتی که آزمایش را صبح هنگام انجام دهید، احتمال دریافت نتایج درست بیش‌تر است. این قضیه به ویژه زمانی که هنوز پریود شما دیر نشده و یا تنها دو یا سه روز از آن گذاشته صحیح است.

تست‌های بارداری خانگی با بررسی هورمون کریونیک گنادوتروپین انسانی (hCG) در ادرار، بارداری را تشخیص می‌دهند. در صورتی که عادت به ادرار در شب هنگام ندارید (به علت مصرف زیاد مایعات)، صبح می‌توانید برای تست بارداری اقدام کنید چرا که ادرار در این حالت غلیظ‌تر است، یعنی میزان هورمون hCG در صبح کمی بالا‌تر است و در صورت بارداری، احتمال این که نتیجه مثبتی از آزمایش دریافت کنید بیش‌تر است.

البته در هر زمان از روز -حتی شب- نیز می‌توانید برای انجام آزمایش بارداری اقدام نمایید. اگر پریود شما دیر نشده باشد و یا بیش از حد مایعات مصرف کرده و ادرار رقیق شود، احتمال این که نتایج منفی کاذبی را دریافت کنید بیش‌تر است.

علائم نشان‌دهنده بارداری

ممکن است با مشاهده علائم اولیه بارداری تصمیم به انجام آزمایش بارداری بگیرید که این علائم شامل:

• حساسیت پستان‌ها
• دل‌درد‌های خفیف (درد تخمک‌گذاری)
• خونریزی بسیار خفیف و یا لکه‌بینی (خونریزی تخمک‌گذاری)
• خستگی
• حساسیت به بو‌ها
• حالت تهوع صبحگاهی

بسته به این که تمایل به دریافت نتایج مثبت و یا منفی از آزمایش دارید، این علائمی نگران‌کننده و یا هیجان‌انگیز هستند! ولی خبر خوب (و یا بد) این است که تنها این علائم نشان‌دهنده بارداری شما نیستند. ممکن است این علائم را داشته و باردار نشوید، و برعکس.

هورمون‌های مشابهی که سبب بروز علائم بارداری می‌شوند، هر ماه بین زمان‌های قاعدگی و تخمک‌گذاری حضور دارند.

بسیاری از علائم بارداری به دلایل مختلفی مثل سرما، سرماخوردگی و بی‌خوابی یا کم‌خوابی های مکرر نیز بروز می‌یابند.

تست بارداری چگونه عمل می‌کند

درک این که این تست‌ها چگونه عمل می‌کنند در انتخاب زمان مناسب برای انجام آزمایش کمک می‌کنند. 

همان طور که قبلا اشاره شد، این آزمایش‌ها میزان هورمون کرنیونیک گنادوتروپین انسانی (hCG) در ادرار را شناسایی می‌کند. برخی از آزمایش‌ها نوع تغییر یافته‌ی این هورمون، به اسم هیپرگلیکولیزه انسانی (H-hCG) را نیز شناسایی می‌کنند. در حالت طبیعی، هورمون hCG تنها زمانی که جنین به مخاط رحم متصل شود، ترشح می‌شود. H-hCG زود‌تر از آن، یعنی بعد از تخمک‌گذاری شروع به ترشح می‌شود.

تست‌های بارداری خانگی (بیبی چک) نمی‌توانند میزان دقیقی از هورمون را در ادرار بسنجند و تنها حداقل میزان موجود در ادرار را تشخیص می‌دهند.

مشاهده نتایج منفی نشان‌دهنده عدم حضور هورمون hCG در ادرار نیست. این تنها به معنی ناکافی بودن آن برای ارائه نتایج مثبت است.

در حالت عادی میزان هورمون H-hCG خانم‌ها بیش‌تر از میزان هورمون hCG آن‌هاست. در صورتی که تست بارداری H-hCG را تشخیص دهد، به احتمال بیش‌تر نتایج مثبت ارائه خواهد شد. در صورتی که تست بارداری نسبت به سنجش H-hCG  حساس نباشد و تنها میزان هورمون hCG را بسنجد، احتمال دریافت پاسخ مثبت زود‌هنگام کم‌تر خواهد بود. بسیاری از تست‌های بارداری موجود در بازار، عملکرد خوبی در تشخیص H-hCG ندارند.

نتایج زودهنگام آزمایش بارداری

آزمایش‌های بارداری با نتایج زود‌هنگام برای زمانی هستند که ۳ یا ۴ روز زمان پریود شما به تعویق افتاده‌است. این آزمایش‌ها فاز ۱۴ روزه چرخه لوتئال، زمانی بین تخمک‌گذاری و خونریزی، را در نظر می‌گیرند. مشکل این آزمایش‌ها این است که ممکن است چرخه لوتئالی کوتاه‌تر و یا طولانی‌تر باشد.

در صورتی که فاز لوتئالی ۱۲ روز است، ۴ روز قبل از پریود، ۹ روز بعد از تخمک‌گذاری خواهد بود. این برای انجام آزمایش بسیار زود است و نتیجه صحیح نخواهد بود.

اگر فاز لوتئالی ۱۵ روز است، ۴ روز قبل از پریود، ۱۲ روز بعد از تحمک‌گذاری خواهد بود. هنوز هم ممکن است به مقدار کافی هومورن ترشح نشده باشد. ولی احتمال مشاهده نتایج نزدیک به واقعی در این صورت بیش‌تر است.

در صورتی که تحت درمان ناباروری هستید و تجربه تزریق داروهای محرک hCG مثل اوویترل را داشته‌اید، نباید از تست‌های بارداری با نتایج زودهنگام استفاده کنید. آزمایش در این حالت، میزان هورمون ناشی از درمان را اندازه خواهد گرفت.

میزان دقت آزمایش

در صورتی که دستور‌العمل آزمایش‌ها را مطالعه کنید، متوجه می‌شوید که بیش‌تر تست‌ها ۹۹٪ دقت آزمایش را یک روز بعد از تاخیر در خونریزی تامین می‌کنند. در صورتی که روز چهارشنبه، زمان پریود شماست پنج شنبه زمان مناسبی برای تست است.

به طرز شگفت‌آوری این دقت ۹۹٪ برخی اوقات درست نیست. در طی مطالعاتی که بر روی مقایسه hCG اندازه‌گیری شده توسط تست و میزان hCG واقعی صورت گرفته بود، تنها ۴۶ الی ۸۹ درصد دقت و هم‌خوانی وجود داشت. در تحقیقات دیگر، نشان داده شد که در آزمایش‌های بارداری تنها در ۸۰ درصد مواقع بارداری را در روز ۲۸‌ام قاعدگی تشخیص می‌توان داد.

تاثیر آزمایش زودهنگام

آیا وسوسه شده‌اید قبل از این که زمان پریودی‌تان به تاخیر بیفتد، آزماش انجام دهید؟ بهتر است این مزایا و معایب را بررسی کنید.

مزایا                                                                             

• احتمال بسیار کم دریافت نتایج مثبت
• رهایی از استرس و انتظار دو هفته‌ای در صورت مثبت بودن.

معایب

• احتمال بالای نتایج کاذب منفی در صورت بارداری
• احساس نا‌امیدی با مشاهده نتایج منفی
• امکان تشخیص سقط جنین اولیه را در صورتی که زود اقدام به انجام تست نکنید، از دست داده‌اید.
• هزینه‌بر بودن
• در صورت تزریق دارو‌ی محرک hCG دقیق نیست.

بهترین آزمایش اولیه

فرض کنید با وجود معایب آن، می‌خواهید آزمایش اولیه انجام دهید. کدام تست بهترین است؟

طبق تحقیقات، بهترین آزمایش اولیه در حال حاضر در بازار، The First Response Early Result است که به اختصار به آن FRER نیز گفته می‌شود. تست دیجیتال First Response Gold Digital Pregnancy که قبلا استفاده می‌شد نسبت به این تست از دقت کم‌تری برخوردار است. گرچه در سال ۲۰۱۳ در مقایسه‌ای این دو توسط FDA نتایج حاصل تقریبا برابر بودند.

این تست حاملگی تایید شده توسط FDA هورمون‌های بارداری را ۶ روز قبل از قاعدگی تشخیص می‌دهد.

میزان دقت این آزمایش چه قدر است؟ این‌ها نتایج حاصل از تحقیقات هستند:

• یک روز پس از پریود دیر شده: تشخیص ۱۰۰٪ بارداری
• روز موعود پریود شدن: تشخیص ۹۶٪ بارداری
• یک روز قبل از پریود شدن: تشخیص ۹۳٪ بارداری
• دو روز قبل از پریود شدن: تشخیص ۸۱٪ بارداری
• سه روز قبل از پریود شدن: تشخیص ۶۸٪ بارداری
• چهار روز قبل از پریود شدن: تشخیص ۴۲٪ بارداری
• پنج روز قبل از پریود شدن: تشخیص ۳۳٪ بارداری
• شش روز قبل از پریود شدن: تشخیص ۲۵٪ بارداری

این آمار به دست آمده چگونه با سایر برند‌ها مقایسه می‌شوند؟ طبق همین تحقیقات، تست‌های غیردیجیتال بارداری تنها به احتمال ۵۳٪ بارداری را در روز موعود قاعدگی تشخیص می‌دهند. تست The First Response Early Results سه روز قبل از قاعدگی نسبت به تست‌های غیر‌دیجیتالی که روز موعود پریود شدن انجام می‌گیرند، از دقت بیش‌تری برخوردار هستند.

چه زمانی آزمایش خون بدهیم

شاید برای‌تان سوال ایجاد شود که بهتر است برای تشخیص بارداری آزمایش خون نیز بدهم یا نه؟ برای انجام این آزمایش ممکن است پزشک درخواست کرده و یا خود نسبت به انجام آن‌ها اقدام کنید که با مراجعه به آزمایشگاه و بدون نسخه نیز می‌توانید تست خون بارداری انجام دهید.

قبل از انجام این آزمایش نکاتی هستند که باید از آن‌ها مطلع شوید. اول از همه، دو نوع تست خون بارداری وجود دارد: کیفی، کمی.

• تست‌های کیفی حضور حداقل میزان هورمون بارداری در خون را می‌سنجند. این نوع آزمایش‌ها تنها جواب «بله» یا «خیر» به بارداری می‌دهند. و یا بهتر است بگوییم، وجود میزان هورمون کافی برای بارداری را می‌گوید.
• تست‌های کمی میزان هورمون‌های بارداری در خون را اندازه‌گیری می‌کنند که گاهی اوقات به این تست‌ها، آزمایش بتا hCG می‌گویند. این آزمایش‌ها معمولا برای مشاهده روند پیشرفت بارداری انجام می‌شوند. به عنوان مثال، ممکن است پزشک برای روز دوشنبه، سپس چهارشنبه و در نهایت پنج‌شنبه این آزمایش را تجویز کند. هدف از این کار، مشاهده میزان افزایش هورمون hCG در بدن است. این آزمایش در صورتی که در بارداری مشکلی ایجاد شود و یا در صورت وجود سابقه سقط جنین بسیار مهم است.

جدول زمانی نتایج آزمایش خون

آزمایش خون لزوماً نتایج زود‌تری ارائه نمی‌کند. به تصور عموم آزمایش‌های خون نتایج سریع‌تری در مورد بارداری ارائه می‌کنند ولی این باور همیشه درست نیست.

در حقیقت، برخی آزمایش‌های کیفی خون وجود دارند که برای تشخیص بارداری به میزان هورمون hCG بیش‌تری نسبت به تست‌های خانگی دارند. این به آزمایشگاه نیز بستگی دارد. به عبارت دیگر، ممکن است شما در خانه تست حاملگی بدهید و نتایج مثبت شود ولی اگر در همان روز تست خون دهید ممکن است نتیجه «منفی» شود، حتی اگر واقعاً باردار باشید.

آزمایش خون چه زمانی کارایی دارد؟

در صورتی که زمان قاعدگی شما چند روز به تعویق افتاده باشد و هنوز هم در تست‌های خانگی بارداری نتایج منفی مشاهده می‌کنید، انجام آزمایش خون بارداری توصیه می‌شود. این قضیه نادر است ولی ممکن است با مشاهده نتایج منفی در تست‌های خانگی نیز باردار باشید. در این موقعیت، از پزشک خود برای تجویز آزمایش خون سوال کنید. در کنار بارداری، دلایل دیگری نیز برای به تاخیر افتادن مدت زمان قاعدگی وجود دارد.

برای تایید نتیجه مثبت تست بارداری خانگی، به آزمایش خون نیازی ندارید. در صورتی که نتایج حاصل از تست خانگی مثبت است، یعنی باردار هستید. ولی در این حال نیز می‌توانید از پزشک برای تجویز آزمایش خون درخواست کنید.