درد مجرای ادرار ممکن است به دلیل عفونت‌های مقاربتی (STIs)، پروستاتیت (التهاب غده‌ی پروستات)، تحریک موضعی ناشی از صابون‌ها یا اسپرم‌کش‌ها و عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) باشد. علاوه‌بر این، خشکی واژن ناشی از یائسگی نیز ممکن است به درد مجرای ادرار کمک کند.

درد مجرای ادرار اغلب به‌عنوان احساس سوزش توصیف می‌شود. مجرای ادرار، لوله‌ای است که از طریق آن ادرار از مثانه به خارج از بدن دفع می‌شود و اگر دردی در این ناحیه وجود داشته باشد، باعث دفع ادرار دردناک و حتی آزاردهنده می‌شود.

دلایل درد مجرای ادراری

مجرای ادرار لوله‌ای است که از مثانه به بیرون از بدن راه دارد. بر اساس آناتومی فردی، بین ساختار و عملکرد مجرای ادرار تفاوت وجود دارد. این تفاوت می‌تواند در بیماری‌های مختلفی که باعث درد مجرای ادرار می‌شوند، نقش داشته باشد.

در خانم‌ها: مجرای ادرار، ادرار را از مثانه به اسفنکتر خارجی مجرای ادرار که بین کلیتوریس و واژن قرار دارد، منتقل می‌کند. مجرای ادرار بسیار کوتاه است. این امر و همچنین نزدیکی به مقعد، راه را برای ورود باکتری‌ها از پوست به مثانه آسان‌تر می‌کند. به همین دلیل، بروز عفونت‌های مثانه (سیستیت) در خانم‌ها بسیار بیشتر است.

در آقایان: مجرای ادرار علاوه‌بر ادرار، مایع منی را نیز به خارج از بدن حمل می‌کند. مجرای ادرار در آقایان بلندتر است و بیشتر طول آن، خارج از لگن در آلت تناسلی قرار دارد.

شرایطی که باعث تحریک مجرای ادرار شوند، می‌توانند باعث درد مجرای ادرار شود. در زیر به دلایل عمده اشاره می‌کنیم:

بیماری اورتریت (Urethritis)

اورتریت به معنای التهاب مجرای ادرار است. این التهاب می‌تواند به دلیل موارد زیر باشد:

• درماتیت تماسی ناشی از اسپرم‌کش‌ها، صابون‌ها، مایع منی و لوسیون‎‌ها
• عفونت‌ها، به‌ویژه عفونت‌های مقاربتی که معمولاً به آن‌ها «بیماری‌های مقاربتی» گفته می‌شود، اما اشاره به عفونت‌ها اصطلاح کلی‎‌تری است که موارد بدون علامت را نیز پوشش می‌دهد.

عفونت‌های مقاربتی احتمالی که می‌توانند باعث التهاب مجرای ادرار شوند عبارت‌اند از:

سوزاک: سوزاک توسط باکتری نایسریاگونوره (Neisseria gonorrheae) ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد در مجرای ادرار، ترشحات آلت تناسلی، ترشحات واژن (اغلب زرد متمایل به سبز) و درد لگن شود.

کلامیدیا: کلامیدیا، علاوه‌بر درد مجرای ادرار، باعث ترشحات آلت تناسلی و واژن، درد همراه با انزال و درد واژن در هنگام مقاربت نیز می‌شود. عفونت ممکن است بدون علامت باشد، اما همچنان می‌تواند باعث آسیب شود.

مایکوپلاسما ژنیتالیوم: این عفونت می‌تواند باعث درد مجرای ادرار شود اما اغلب علائمی ندارد. در خانم‌ها، اغلب با تغییر در تعادل باکتری‌های واژن (واژینوز باکتریایی) همراه است.

تریکومونیازیس: بیماری مقاربتی است که توسط انگل ایجاد می‌شود و باعث ترشحات کف‌آلود واژن با بوی قوی و درد در آلت تناسلی آقایان می‌شود.

اوره آپلاسما: در اوره آپلاسما بسیاری از افراد علائمی ندارند و عوارض کمی را تجربه می‌کنند، به همین دلیل با سایر بیماری‌های مقاربتی تفاوت دارد. با این حال، می‌تواند باعث درد مجرای ادرار شود.

آدنو ویروس: آدنو ویروس از دلایل غیر‌شایع التهاب مجرای ادرار است که می‌تواند باعث درد مجرای ادرار به‌ویژه در آقایان شود.

ویروس هرپس سیمپلکس: عفونت هرپس، به‌خصوص در عفونت اولیه، می‌تواند باعث درد شدید مجرای ادرار شود. زخم‌های قابل‌مشاهده اغلب در ناحیه خارجی تناسلی ایجاد می‌شود. ضایعات در پوشش مجرای ادرار نیز ممکن‌است وجود داشته باشند.

سفلیس: زخم بازی به نام شانکر نشان‌دهنده‌ی مرحله‌ی اولیه‌ی سیفلیس است. این زخم‌ها برخلاف هرپس درد کمتری دارند.

آرتروز واکنشی

آرتروز واکنشی یا سندروم رایتر، از دلایل بالقوه دیگر درد مجرای ادرار است. عفونت چشم‌ها، دستگاه ادراری و اندام تناسلی اغلب با این نوع درد و التهاب مفاصل همراه است. این عفونت‌های هم‌زمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آرتروزی که با التهاب مفاصل همراه است
• التهاب مجرای ادرار غیر‌گونوکوکی
• ورم ملتحمه چشم (چشم صورتی) یا یووئیت (التهاب دیواره کره چشم)

آرتریت واکنشی می‌تواند با موارد زیر مرتبط باشد:

• عفونت‌های کلامیدیا
• برخی از عفونت‌های دستگاه گوارش (مانند سالمونلا و شیگلا)
• بیماری‌های بافت همبند مانند آرتریت پسوریاتیک (ورم مفاصل) و اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)

عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)

عفونت‌های دستگاه ادراری اغلب باعث درد مجرای ادرار می‌شوند، این عفونت‌ها در خانم‌ها به دلیل کوتاه بودن طول مجرای ادرار بسیار شایع‌تر است. ۶۰ درصد از خانم‌ها در طول زندگی خود به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.

  علاوه‌بر درد مجرای ادرار، افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• نیاز به دفع مکرر ادرار
• نیاز ناگهانی به ادرار کردن
• وجود خون در ادرار

سیستیت بینابینی (سندروم مثانه دردناک) وضعیتی است که  در آن درد شدید مجرای ادرار شبیه عفونت ادراری است، اما کشت ادرار عفونت را نشان نمی‌دهد. برخی تصور می‌کنند که این یک بیماری سیستمیک است که در سراسر بدن اتفاق می‌افتد و عفونت موضعی نیست. سیستیت بینابینی اغلب با شرایط دیگری مانند فیبرومیالژیا (Fibromyalgia) همراه است.

انسداد دستگاه ادراری

هر چیزی که مجرای ادار را مسدود کند، باعث تجمع ادرار می‌شود. این تجمع به بافت‌ها هم گسترش پیدا می‌کند و باعث درد قابل‌توجهی در مجرای ادرار می‌شود. دلایل بالقوه زیادی برای انسداد وجود دارد:

تنگی مجرای ادرار: این باریک شدن مجرای ادرار، می‌تواند به دلیل عفونت مزمن دستگاه ادراری، داشتن کاتتر برای مدت طولانی، جراحی یا پرتودرمانی باشد که مجرای ادراری را درگیر می‌کند.

بزرگ شدن غده‌ی پروستات: می‌تواند بر مجرای ادراری فشار بیاورد.

تومورها: رشد سلولی ناشی از سرطان تخمدان، سرطان رحم، سرطان مثانه یا سرطان پروستات نیز ممکن است به مجرای ادرار فشار وارد کند. این فشار می‌تواند مجرای ادرار را مسدود کند و در موارد شدیدتر، به دلیل برگشت ادرار (هیدرونفروز) به کلیه‌ها آسیب برساند.

آسیب یا صدمه: به‌عنوان مثال، شکستگی لگن ممکن است باعث انسداد مجرای ادرار و درد شود.

سنگ کلیه: این سنگ‌ها ممکن است در مجرای ادرار مستقر شوند، اگرچه احتمال آن بسیار کمتر از زمانی است که سنگ در حالب وجود داشته باشد. با این حال، هنگامی که در حالب قرار بگیرند، احساس می‌شود که درد از مجرای ادرار یا بیضه است.

داروها/ غذاها

برخی از داروها مثل پروکاردیا (نیفدیپین)، می‌توانند مجرای ادرار را تحریک کنند و باعث درد شوند. پرتودرمانی نیز می‌تواند باعث درد مزمن شود.

برخی از غذاها نیز وجود دارند که ممکن است مجرای ادرار را تحریک کرده و باعث درد شوند:

• قهوه و چای
• میوه‌ها و آب میوه‌های اسیدی مانند آب پرتقال
• گوجه فرنگی
• شکلات
• نوشیدنی‌های گازدار
• غذاهای ادویه دار
• الکل

ضربه

آسیب به مجرای ادرار مانند جراحت، روشی مانند سیستوسکوپی و وارد کردن جسم خارجی به مجرای  ادرارمی‎تواند منجر به درد شود.

بیماری پوستی

برخی از بیماری‌های پوستی غی‌عفونی مانند، پسوریازیس (psoriasis) و لیکن اسکلروزیس (lichensclerosis) زمانی که در نزدیکی دهانه مجرای ادرار اتفاق بیفتند، باعث درد می‌شوند.

پروستات، اپیدیدیم و دلایل مرتبط با بیضه

هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات که در آقایان رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به باریک شدن مجرای ادرار و درد شود.

سایر بیماری‌هایی که ممکن است منجر به درد مجرای ادرار در آقایان شود عبارت‌اند از:

• پروستاتیت: التهاب پروستات است که ممکن است باکتریایی یا غیر‌باکتریایی باشد.

• اپیدیدیمیت: التهابی است که در لوله‌های بیضه حمل‌کننده اسپرم ایجاد می‌شود.

• اورکیت: تورم بیضه‌ها

دلایل مرتبط با واژن

تحریک مجرای ادرار در خانم‌ها که باعث درد مجرای ادرار می‎‌شود، شایع است. این تحریک ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:

• اسپرم کش ها
• دوش گرفتن
• صابون و لوسیون
• اصطکاک ناشی از مقاربت

عفونت‌های قارچی از دلایل شایع دیگر است. عفونت‌های قارچی می توانند باعث ناراحتی و خارش شدید شوند.

واژینوز باکتریایی که ترشحات واژن که بوی ماهی می‌دهند از نشانه‌های آن است.

در خانم‎‌های یائسه، آتروفی واژن می تواند منجر به درد مجرای ادرار، درد واژن و خشکی آن شود. آتروفی واژن همچنین می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

راهکارهای درمانی

درمان درد مجرای ادرار به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. درمان‌های رایج عبارت‌اند از:

استفاده از لیدوکائین، پیریدیوم: برای کنترل علائم، ژل موضعی لیدوکائین یا داروهای پیریدیوم (فنازوپیریدین) می‌توانند در کاهش درد مؤثر باشند (پیریدیوم می‌تواند ادرار را قرمز کند).

آنتی بیوتیک‌ها: برای بیماری‌های مقاربتی ناشی از باکتری، درمان به باکتری خاصی که باعث این بیماری می‌شود بستگی دارد.

داروهای ضد‌انگلی: پزشکان عفونت‌های ناشی از تک‌یاخته‌هایی مانند تریکومونیازیس را با داروهای ضد انگل درمان می‌کنند.

داروهای ضد‌ویروسی: پزشکان عفونت هرپس یا تبخال را با داروهای ضد ویروسی درمان می‌کنند.

استفاده از روان‌کننده‌ها و هورمون‌ها: گزینه درمانی برای آتروفی واژن شامل استفاده از روان کننده‌ها و درمان موضعی استروژن و آندروژن است.

گشادکردن مجرای ادرار: درمان انسداد مجرای ادرار به علت آن بستگی دارد.

جراحی: اگر تومور بر مجرای ادرار فشار می آورد، پزشک آن را با جراحی برمی‌دارد.