آلبومین پروتئینی است که توسط کلیه ساخته می‌شود و تست آلبومین برای تشخیص میزان آلبومین موجود در خون استفاده می‌شود. آزمایش آلبومین به عنوان «آزمایش سرم آلبومین» نیز شناخته می‌شود.

این مطلب اختصاص به موارد استفاده، عوارض جانبی، روند انجام آزمایش و نتایجی که آزمایش آلبومین می‌تواند نشان دهد دارد.

هدف از آزمایش

آزمایش آلبومین ممکن است در بین آزمایش‌های تجویز شده برای چکاپ شما قرار بگیرد. همچنین زمانی که پزشک به وجود بیماری کبدی یا کلیوی شک کند، این آزمایش را توصیه می‌کند.  

برخی از علائمی که سبب مشکوک شدن پزشک به بیماری‌های کبد و کلیه می شود شامل:

• ادرار تیره
• زردی چشم‌ها و پوست
• خارش پوست
• تورم و درد شکم (به ویژه قسمت بالایی سمت راست که محل قرار‌گیری کبد است)
• تورم پا‌ها و مچ پا‌ها
• خستگی مزمن
• مدفوع کم‌رنگ

با این که بیماری‌های کلیوی معمولا تا قبل از این که کلیه‌ها از کار بیافتند هیچ علائمی از خود نشان نمی‌دهند، ولی برخی علائم وجود دارد که پزشک می‌تواند به داشتن بیماری‌های کلیه شک کند و از شما درخواست انجام آزمایش آلبومین کند:

• خارش پوست
• حالت تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• تورم در پا‌ها و مچ پا‌ها
• افزایش یا کاهش چشمگیر حجم ادرار
• ادرار کف‌دار

در پایان، اگر پزشک به عدم‌جذب کافی پروتئین در بدن شما شک کرد، انجام آزمایش آلبومین را توصیه می‌کند.

آزمایش مشابه، آزمایش آلبومین ادرار است که این نیز مقدار آلبومین را اندازه گرفته و به دلیل سوء‌ظن بیماری کلیوی به انجام آن توصیه می شود. آزمایش آلبومین ادرار، میزان آلبومین ادرار را در مقایسه با میزان آلبومین خون اندازه می‌گیرد. به این آزمایش میکرو‌آلبومین نیز گفته می‌شود.

اگر پزشک به بیماری کلیوی مشکوک باشد، به احتمال زیاد به همراه این آزمایش، آزمایش‌های دیگر خون که در کنار هم، آزمایش‌های عملکرد کبد را تشکیل می دهند، در‌خواست می‌کند. برخی از این آزمایش‌ها شامل تست پروتئین کل، تست بیلی‌روبین و تست زمان پروترومبین است.

نقش آلبومین در بدن

آلبومین، پروتئینی است که در کبد سنتز شده و در خون یافت می‌شود. فراوان‌ترین پروتئین موجود در پلاسما است؛ پلاسما بخش مایع خون است که سلول‌ها، پروتئین و سایر مواد را در بدن منتقل می‌کند. عملکرد اصلی آلبومین، تنظیم فشار خون در بدن با اِعمال فشار آنکوتیک در رگ‌های خونی است.

فشار آنکوتیک -که با عنوان فشار اسمزی کلوئیدی نیز شناخته می‌شود- نوعی فشار است که پروتئین‌ها برای جذب و حفظ مایعات در خون و جلوگیری از ورود مایعات به سایر بافت‌ها استفاده می‌کنند. همچنین آلبومین به حرکت مولکول‌ها و موادی مانند کلسیم و دارو‌ها به بدن کمک می‌کند.

همچنین حضور و یا کمبود آلبومین در خون، به پزشکان در تعیین میزان عملکرد کبد و کلیه کمک می‌کند.

خطرات و موارد منع انجام آزمایش

تست آلبومین و همه آزمایش‌های خون دیگر، هیچ نوع خطر و موارد منع انجام ندارند.

قبل از آزمایش

انتظار می‌رود که پزشک در مورد سوابق پزشکی خودِ فرد و سابقه‌ی خانوادگی او سوال‌هایی بکند. اگر دارو‌هایی مشخصی مصرف می‌کنید، حتما با پزشک در میان بگذارید زیرا برخی دارو‌ها می‌توانند بر میزان آلبومین خون تاثیر بگذارند.

اگر بیماری‌هایی که از قبل داشته‌اید، مانند دیابت و یا فشار خون بالا که شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های کبد یا کلیه قرار می‌دهد، باید با پزشک خود در میان بگذارید. اگر یکی از مصرف‌کنندگان شدید الکل هستید، یا خال‌کوبی‌های زیادی بر روی بدن خود دارید (مخصوصا اگر عفونت مربوط به خال‌کوبی ایجاد شده باشد)، و یا قبلا از دیگران خون گرفته‌اید، باید به پزشک خود اطلاع دهید چرا که این موارد خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش می‌دهند. احتمال باردار بودن خود را نیز باید ذکر کنید.

زمان انجام آزمایش

این یک آزمایش ساده است و فقط چند دقیقه طول خواهد کشید.

مصرف غذا و نوشیدنی

اگر تنها به انجام آزمایش آلبومین اقدام کرده‌اید، نیازی به ناشتا بودن نیست. با این حال ممکن است پزشک به همراه این تست، آزمایش‌های دیگری نیز از شما بخواهد در نتیجه چند ساعت قبل از انجام آزمایش باید ناشتا باشید.

در طول آزمایش

پزشک، پرستار و یا هر کسی که از شما خون می‌گیرد، سوزن سرنگ را به داخل بازو فرو می‌کند. خون گرفته شده برای آزمایش به ناحیه مناسب فرستاده می شود. ممکن است کمی احساس سوزش کنید ولی کل این روند حدودا یک دقیقه و یا کمتر طول می‌کشد.

اگر رگ‌های شما به سختی آشکار می‌شوند، ممکن است از رگ‌بند برای مشاهده و برجسته شدن رگ‌ها استفاده شود.

بعد از آزمایش

بلافاصله بعد از انجام آزمایش می‌توانید به خانه بازگردید و پزشک و یا مسئول آزمایشگاه در مورد زمان دریافت نتایج به شما خبر خواهند داد.

شما می‌تواند به تنهایی رانندگی کنید و یا از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. با این حال اگر سابقه سرگیجه بعد از انجام آزمایش خون دارید، بهتر است قبل از این که به خانه بروید مدتی در آن‌ جا منتظر بمانید تا سرگیجه‌تان رفع شود.

مدیریت عوارض جانبی

آزمایش‌های خون می‌توانند چند عارضه احتمالی داشته باشند ولی این عوارض خفیف هستند و در عرض چند دقیقه تا چند ساعت از بین می‌روند:

• کبودی خفیف و یا تورم در محل خون‌گیری
• سبکی سر و یا سرگیجه
• سوزش خفیف

با این که این عوارض نادر هستند ولی در عین حال جدی نیز هستند و در صورت مشاهده این عوارض سریعا به پزشک گزارش دهید:

• خونریزی شدید
• هماتوم (Hematoma) یا تجمع خون خارج از رگ
• عفونت

تفسیر نتایج

میزان طبیعی آلبومین خون بین ۴/۳ تا ۴/۵ گرم بر دکالیتر است (g/dL) (و یا ۳۴ تا ۵۴ گرم در لیتر (g/L)). برای تایید این مقادیر باید با تکنسین آزمایشگاه و یا پزشک خود مشورت کنید چرا که برخی آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها از معیار‌های اندازه‌گیری مختلفی استفاده می‌کنند.

نتایج آزمایش من به چه معنا هستند؟

اگر آلبومین شما کمتر از میزان طبیعی باشد، ممکن است نشانه یکی از موارد زیر باشد:

• بیماری کبدی
• بیماری کلیوی
• سوء‌تغذیه
• بیماری تیروئید
• بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون (Crohn’s disease)
• بیماری سلیاک (Celiac disease)

برخی دارو‌ها، شرایط خاص، و بیماری‌های ویژه می‌توانند بر سطح آلبومین شما تاثیر بگذارند:

• دارو‌ها: انسولین، هورمون‌های رشد، استروئید‌ها و آندروژن‌ها سبب افزایش سطح آلبومین می‌شوند در حالی که دارو‌های ضد‌بارداری سبب کاهش سطح آن می‌شوند.
• باردار بودن: سبب کاهش میزان آلبومین خون می‌شود.
• سوختگی‌های شدید: سوختگی‌های شدید نیز سبب تولید کمتر از حد نرمال آلبومین می‌شوند (هیپوآلبومینمی).
• نوشیدن بیش از حد آب: نوشیدن بیش از حد آب و یا دریافت مایعات داخل وریدی به ویژه به مقادیر زیاد، می‌تواند سبب نادرست شدن نتیجه آزمایش آلبومین شود.
• رژیم غذایی کم پروتئین: این نیز سبب کاهش تولید آلبومین می‌شود.

پیگیری

اگر پزشک به وسیله نتایج آزمایش شما، وجود بیماری کبدی را تشخیص دهد، به احتمال زیاد آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص نوع بیماری کبدی لازم خواهد بود. انواع مختلفی از بیماری‌های کبدی وجود دارد که دوره درمانی آنها به نوع بیماری بستگی دارد.

اگر پزشک به وسیله نتایج آزمایش، وجود بیماری کلیوی را تشخیص دهد به احتمال زیاد آزمایش eGFR و آزمایش آلبومین ادرار را نیز درخواست خواهد کرد. نتایج این آزمایش‌ها به وی این امکان را می‌دهد تا میزان پیشرفت بیماری کلیه را مشاهده کرده و یک برنامه درمانی مناسب ارائه دهد.

اگر پزشک به بیماری‌های تیروئیدی مشکوک شود، آزمایش‌های دیگری مانند تست هورمون محرک تیروئید (TSH)، تست تیروکسین آزاد (T4) و تست تری‌یدوتیرونین آزاد (T3) انجام می‌گیرد. همچنین بسته به نوع بیماری تیروئید که به آن مشکوک شده، ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی استفاده کند.

اگر پزشک از نتایج آزمایش شما، تشخیص دهد که بدن شما پروتئین را به خوبی جذب نمی‌کند، ممکن است هر یک از اقدامات زیر را انجام دهد:

• برای تعیین علت سوء جذب پروتئین آزمایش‌های بیشتری انجام دهد و بر اساس آن برای درمان دارو تجویز کند.
• رژیم غذایی ویژه‌ای ارائه دهد.
• مکمل‌های پروتئین تجویز کند.

نکته

اگر فکر می‌کنید هر یک از فاکتور‌های بالا می‌تواند در نتایج شما تاثیر بگذارد، می‌توانید زمانی که این عوامل تاثیر کم‌رنگ‌تری دارند دوباره آزمایش انجام دهید.